Dünyanın müxtəlif ölkələrində həbsxanalardakı şərait ciddi şəkildə fərqlənir. Bəzi ölkələrdə dustaqlara insan hüquqları çərçivəsində yaxşı şərait yaradıldığı halda, digər ölkələrdə həbsxana şəraiti ağır və qeyri-insani ola bilər. Gəlin, dünyanın müxtəlif bölgələrindəki həbsxana şəraitinə nəzər salaq.
- Skandinaviya Ölkələri – Məhbuslara İnsan Kimi Davranış
Norveç, İsveç və Finlandiya kimi ölkələrdə həbsxanalar əsasən məhbusların cəmiyyətə yenidən inteqrasiyasına yönəlib.
- Halden Həbsxanası (Norveç): Burada məhbuslar öz otaqlarında televizor, masa, rahat çarpayı və şəxsi vanna otağına malikdirlər. Onlara mətbəxdən istifadə etməyə, idman və musiqi ilə məşğul olmağa icazə verilir. Məqsəd cəzalandırmaq deyil, yenidən tərbiyə etməkdir.
- Bastøy Həbsxanası (Norveç): Bu həbsxana bir adada yerləşir və məhbuslar burada kənd təsərrüfatı işləri ilə məşğul olurlar. Onlara sərbəst hərəkət etmək imkanı verilir.
- ABŞ – Ciddi Rejimli Həbsxanalar
ABŞ-da həbsxanalar arasında böyük fərqlər var.
- ADX Florence (Kolorado): Bura dünyanın ən sərt həbsxanalarından biri sayılır. Məhbuslar günün 23 saatını kiçik, beton otaqlarda keçirirlər.
- San Quentin (Kaliforniya): Burada bəzi məhbuslara təhsil almaq və idman etmək imkanı verilsə də, ağır cinayətlər törədənlər üçün şərait çətindir.
- Yaponiya – Dəmir İntizam və Qayda-Qanun
Yaponiyada həbsxanalarda sərt intizam var. Məhbuslar uzun saatlar ərzində sükut içində işləməyə məcbur edilirlər. Onlar hərəkət edərkən belə müəyyən edilmiş xətlərlə getməlidirlər. Yeməklər və yataq şəraiti minimal səviyyədə saxlanılır.
- Braziliya
Braziliyada həbsxanalarda qruplaşmaların güclü olduğu bildirilir. Bəzi həbsxanalarda məhbuslar öz qaydalarını tətbiq edirlər. San Paulo və Rio-de-Janeyro kimi şəhərlərdə həbsxanalarda iğtişaşlar və zorakılıqlar tez-tez baş verir.
- Almaniya – Yenidən İnteqrasiya Modeli
Almaniya həbsxanalarında məhbuslara təhsil almaq, iş tapmaq və yeni bacarıqlar qazanmaq üçün imkanlar yaradılır. Məqsəd onları cəmiyyətə yenidən qaytarmaqdır.
- Türkiyə – Müxtəlif Şəraitlər
Türkiyədə həbsxanalar arasında böyük fərqlər var. Bəzi həbsxanalar müasir şəraitə malikdir, digərlərində isə yer sıxlığı və digər problemlər mövcuddur.
Nəticə
Dünyada həbsxana şəraiti ölkələrin siyasi, hüquqi və sosial sistemlərindən asılı olaraq dəyişir. Skandinaviya ölkələrində məhbuslara insan hüquqları çərçivəsində yanaşılır, bəzi Asiya və Latın Amerikası ölkələrində isə şərait çətin və ağır ola bilər.
