Efiopiyadakı Mursi Qəbiləsi
Mursi qəbiləsi Efiopiyanın cənubunda, Omo Vadisində yaşayan ənənəvi və yarı-köçəri bir xalqdır. Onlar Afrikanın ən unikal və ekzotik qəbilələrindən biri hesab olunur və xüsusilə dodaq boşqabı (lip plate) taxan qadınları ilə məşhurdurlar.
1. Tarixi və Coğrafi Məkan
- Mursilər əsasən Efiopiyanın Omo Vadisində, Sudan və Keniya sərhədlərinə yaxın ərazilərdə yaşayırlar.
- Onlar Nil-Sahara dillərinə aid olan Mursi dilində danışırlar.
- Əsrlər boyu maldarlıq və ovçuluq ilə məşğul olmuş, yarı-köçəri həyat tərzi keçirmişlər.
2. Həyat Tərzi və İqtisadiyyat
- Maldarlıq: Onlar əsasən mal-qara saxlayırlar, çünki inəklər həm qida, həm də sosial status baxımından çox önəmlidir.
- Əkinçilik: Qarğıdalı, darı və digər taxıllar yetişdirirlər, lakin əsas dolanışıq mənbələri maldarlıqdır.
- Ticarət: Onlar qonşu qəbilələrlə heyvan, taxıl və digər məhsullar mübadiləsi aparırlar.
3. Mədəniyyət və Ənənələr
a) Dodaq Boşqabı (Lip Plate) Adəti
- Mursi qadınları alt dodaqlarını deşərək içərisinə gil və ya taxta boşqab yerləşdirirlər.
- Bu boşqablar zamanla böyüdülür və bəzi qadınların dodaqlarında 10-15 sm diametrli boşqablar olur.
- Simvolizmi:
- Gözəllik və status göstəricisi sayılır.
- Evlənmə dəyərini artırır – boşqabın ölçüsü nə qədər böyükdürsə, qadının cehizi bir o qədər yüksək olur.
- Bəzi tədqiqatçılar bu ənənənin qadınları kölə ticarətindən qorumaq üçün başladığını iddia edirlər.
b) Bədən Bəzəkləri və Saç Düzümü
- Kişilər və qadınlar bədənlərinə müxtəlif ağ gil naxışlar çəkirlər.
- Saç düzümü də sosial status və yaşa bağlı olaraq dəyişir.
c) Döyüş və Döyüş Çubuğu (Donga)
- Mursi kişiləri ən güclü və cəsur kişini müəyyən etmək üçün “Donga” adlı döyüşlər keçirirlər.
- Bu döyüşlərdə ağac çubuqları ilə rəqibə vurmaq əsas qaydadır və qalib kişi qəbilədə hörmət qazanır.
d) Din və Ruhani İnanclar
- Animizmə inanırlar – yəni onlar təbiətdə ruhların və əcdadların varlığına etiqad edirlər.
- Kahinlər və şamanlar qəbilədə mühüm yer tutur və ruhlarla əlaqə saxladıqlarına inanılır.
- Yağış duaları və qurban mərasimləri məşhurdur.
4. Mursi Qəbiləsi və Müasir Dünya
- Turizm: Mursilər turistlərin böyük marağına səbəb olur və bu, onlara iqtisadi cəhətdən kömək etsə də, ənənələrinin kommersiyalaşmasına səbəb olur.
- Hökumət Siyasəti: Efiopiya hökuməti müasir həyat tərzini qəbul etmələri üçün onları məcburi məskunlaşdırmağa çalışır.
- Torpaq Problemləri: Omo Vadisində inkişaf layihələri və milli parkların genişləndirilməsi Mursi xalqının torpaq hüquqlarına təhlükə yaradır.
5. Nəticə
Mursi xalqı Afrikanın ən maraqlı və fərqli qəbilələrindən biridir. Onların dodaq boşqabı, döyüş çubuğu və bədən bəzəkləri unikal mədəniyyətlərini əks etdirir. Ancaq müasir dövrün təsiri, hökumət müdaxilələri və turizmin artması onların ənənələrini qoruyub saxlamaq üçün ciddi bir çağırış yaradır.
